Siyah rengin kültürel ve psikolojik etkileri

Renkler, ışık ile ortaya çıkarlar. Işık olmadan renkler de olmaz. Işığın nesnelere çarpmasıyla yansıma oluşur. Tüm renklerin yansımasıyla beyaz oluşur ancak ışık yansımadığında veya ışık nesne tarafından emilip hapsedildiğinde oluşan rengi siyah olarak adlandırırız. Yani, herhangi bir renk göremediğimizde buna siyah adını veririz. Teknik açıdan siyah ve beyaz gölgedir, renk değildir. Bilimsel olarak ise ışığın yokluğudur. Işık yansıtılamadığında ortam kararır ve siyah renk 'kara' olmasıyla bilinir.

Gücü, tutkuyu, ağırbaşlılığı, resmiyeti genel anlamda da otoriteyi simgelemektedir. Otorite, güç ve zeka ile ilişkilidir. Zarifliği ve gizemi simgeler. Ayrıca; saldırganlık, kötülük, isyan, korku gibi duyguları da temsil eder. Bu rengin konsantrasyon rengi olduğu da düşünülmektedir (Çağan, 2005: 53).

Siyahı, popüler bir renk haline getiren tasarımcılardan biri Coco Chanel'dir. Hatta The Little Black Dress tasarımı adeta ikonlaşmıştır. Chanel'den sonra 1930'lu yıllarda siyah rengin popülerlik kazanmasına katkıda bulunan tasarımcılardan bazıları Balenciaga, Dior, YSL ve Givenchy olmuştur. Punk ve gotik tarzları için de vazgeçilmez olan siyah, resmiyetin rengidir. Markalar koleksiyonlarından siyah rengi eksik etmezler. Genel olarak ise erkek giyiminde tercih edilen bir renktir. Siyah, risk almayı sevmeyenlerin temel rengidir. Dış etkenlere karşı koruyucu bir algı yaratır. Çünkü siyah; gizlemesi, kusurları örtmesiyle bilinir. İçindekini belli etmez. Bir nevi güvenlik duvarı, sınırı oluşturur diyebiliriz. Buna ek olarak, ısıyı hapsetmesinden dolayı kış aylarında sıklıkla tercih edilen bir renk halini almıştır. Bu nedenle yaz aylarında giyilmesi tavsiye edilmez. Tamamen simsiyah bir kombinden ziyade, siyahı diğer renklerle harmanlayarak dengede tutmanız siyahın o ağırbaşlılığını ve resmiyetini azaltacaktır.

Her rengin her kültürde farklı anlamları olmasına rağmen, siyah rengin anlamları kültürler arası benzerlik göstermektedir. Amerika ve Kanada için siyah ölüm, kötülük, günah, hiçlik, iş, yetişkin, resmi, seksi; Latin Amerika ve Meksika için yas, din, saygı, ölüm; Brezilya için sofistike, yetki, yas, din, formalite; Batı Avrupa için yas, formalite, ölüm, kötülük, zarafet, sofistike; İngiltere, İskoçya, Galler ve İrlanda için yas, ölüm, onur; İspanya ve Portekiz için ölüm, güç, dindarlık; İtalya için alçakgönüllülük, ölüm, yas; Doğu Avrupa ve Yunanistan için kış; Singapur ve Malezya için yas; Kuzey Kore için karanlık, gizem, yas, su anlamlarınıçağrıştırmaktadır.(De Bortoli ve Maroto, 2001, s. 1-­27) Türkiye'de ve kimi ülkelerde, keder, ölüm ve yas anlamlarına gelmekte; fesatlık, kin, kötü niyet ve karamsarlığı da çağrıştırabilmektedir.(Çağan, 2005: 53).

Mitolojide önemli bir yeri olan siyah renk, doğurganlığı ve bereketi temsil eder. Doğurganlığı ve bereketi temsil etmesinin sebebi; yağmur dolu karabulutlar ve hasat zamanı toprağın renginden kaynaklanmaktır. (Parlak, 2022). Orta Çağ döneminde Avrupa'da, soylulara ait bir renk olan siyah, günümüz dünyasında herkes tarafından en çok tercih edilen renklerin başında gelmektedir. Ayrıca, Efes'te Artemis ve Diana, Hindular'da Krişna ve Kali, Eski Mısır'da İsis ve yine Eski Mısır ve Yunanlılarda Osiris, Yunan ve Roma'da Demeter, Afrodit, Ceres, Hekate gibi bazı tanrıçaların heykellerinin siyah olduğu da biliniyor. (Parlak, 2022). Müslümanlık ve Hristiyanlık'ta fanilik, son ve sonluluk gibi sembolik açılımları nedeniyle özellikle batı toplumlarında daima keder, ölüm ve matem rengi olarak benimsenmiştir (Varlı Gürer, 2015, s. 23).

Siyah renk ile yapılan yaratıcı kombinlerden bazı örnekleri sizlerle paylaşmak istiyorum. Her ne kadar risk almayı sevmeyenlerin rengi olsa da, bu kombinlerde siyah rengin temel alınarak ne kadar yaratıcı olunulabileceğini görebiliriz.