Sigara kullanmak sadece bir alışkanlık mı?

Sigarayı bırakmayı düşündüğünüz ve çok kez denediğiniz halde bırakamadığınız oldu mu? Sigarayı bırakma girişimlerinizin başarısız olması sonucunda büyük bir hayal kırıklığı yaşıyor olabilirsiniz. Sigarayı bırakmanın zorluğu ile birlikte bu hayal kırıklığı motivasyonunuzun azalmasına yol açıyor. Peki, sigarayı bırakmak neden bu kadar zor?

Sigara bırakmanızı zorlaştıran etkenlerden biri sigara hakkında yeterli bilgiye sahibi olmamanızdır. Çünkü sigara kullanımı ile ilgili eksik ve yanlış bilgiler bırakma sürecinizi sekteye uğratıyor. Bu nedenle sigara kullanımının bir alışkanlık mı yoksa bağımlılık mı olduğundan bahsedeceğim.

"Ben bağımlı değilim. İstersem sigarayı bırakabilirim."

Evet, sigarayı bırakabilirsiniz ancak sigaranın bağımlılık yaptığı gerçeğini kabul etmelisiniz. Bağımlılık; yaşamınızı kısıtlamasına rağmen sürekli ve ısrarcı bir biçimde bir maddeyi kullanmanız ya da bir davranışı sürdürmeniz olarak tanımlanıyor. Bağımlılık ile birlikte, kullandığınız madde üzerindeki kontrolünüzü kaybedersiniz. Bunu üzerine kendinize şu soruları sorabilirsiniz: Sigara benim hayatımı kısıtlıyor mu? Bana zarar verdiği halde sürekli bir biçimde kullanmaya devam ediyor muyum? Sigara kullanma miktarı ya da süresi üzerinde kontrolüm var mı?

Sigara kullanan biri olarak onu kontrol edebileceğinizi düşünseniz bile kullandığınız sigara miktarı ile beraber ona ayırdığınız vakit ve bütçe de artıyor. Hatta birçoğunuz sigara içmekten memnun olmadığınız halde bu davranışı sürdürüyorsunuz. İşte burada "İstersem bırakırım." düşüncesinden daha baskın olan ve sigara bağımlılığının nedeni nikotin devreye giriyor.

Bağımlılık nasıl oluşur?

Akciğerlerinize çektiğiniz sigara dumanı hızlı bir şekilde kan dolaşımınıza giriyor ve çok kısa süre içinde beyninize ulaşıyor. Sigaradaki nikotin beyninizde çeşitli maddelerin salınmasına yol açıyor. Bu maddelerin en önemlisi dopamin dir. Dopamin normal koşullarda salındığında size keyif, mutluluk ve haz veriyor. Ancak sigara içtiğiniz zaman dopamin, doğal olmayan yollarla gereğinden fazla salınıyor. Bu durum ilk başta size iyi hissettirebilir ancak içtiğiniz sigaranın etkisi azaldığında (dopamin miktarı düştüğünde) huzursuzluk, gerginlik, odaklanma sorunları, uyku bozukluğu, halsizlik ve aşırı sigara içme isteği gibi ciddi yoksunluk belirtileri yaşamaya başlıyorsunuz. Bu nedenle dopaminin tekrar salınması için nikotine yani sigara içmeye ihtiyaç duyuyorsunuz. Böylece sigara isteği sizin için bir açlık haline geliyor ve bağımlılık oluşuyor.

Sigara aslında bağımlılık yapsa da hayatınıza birtakım alışkanlıklar da getiriyor. Söz konusu alışkanlıklar sigarayı kullandığınız koşullara bağlı olarak gelişiyor. Belirli kişiler, durumlar ve yerlerde sigara içmek sizin için önemli hale geliyor: Yemekten sonra, keyif aldığınız bir yerde, kahveyle, alkolle, sevdiğiniz bir arkadaşınızla, akşam saatleri vb. Bunlar sigara bağımlılığın alışkanlık yönünü oluşturduğundan sigara bırakma sürecinde alışkanlıklarınızı da değiştirmeniz gerekiyor.