Sanatta biricikliğin katili

İstanbul Gelişim Üniversitesi gerek sanat alanında, gerekse de teknoloji alanında güzel bir işe imza atmış: Türkiye Uluslararası Yapay Zeka Film Festivali.

Festival kapsamında, uzmanlarınca yönetilecek atölye ve paneller bir yana, 94 ülkeden 1105 film gösterimi yapılacak.

Türkiye'de ve belki de dünya da yapay zeka ürünü sinema filmleriyle düzenlenecek, ilk film festivali olacak bu.

Festival 13 Aralık'ta başlıyor. Festivalle ilgili düzenlenen açılış etkinliğinde İstanbul Gelişim Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Necmettin Maraşlı yaptığı konuşmada Yapay zekâyı tanımlarken iki cümlesi dikkate değerdi "Bilginin beşeriyet sermayesi olarak kullanılıp, ardından teknolojiye uyarlanmasıyla gerçekten dünyada akla hayale gelmedik değişimler yaşandı. Yapay zeka da bunlardan bir tanesi."

Yapay Zeka'nın beşeri sermaye olarak tanımlanması, elbette doğru bir tanımlamadır. Fakat sanat deyince, ilk akla gelenin biriciklik olması, yapay zeka ürünü bir eserin, sanat tanımına ne kadar girebileceği tartışılır.

Hangi dalda olursa olsun, herhangi bir sanat eserinin, elbette ki kendinden önce üretilen eserlerin etkilerini ve belki de izlerini, kokusunu taşıması kaçınılmaz ve olasıdır. Bu onu öncekinin taklidi ya da kopyası yapmaz. Çünkü sanatçı, öncüllerinden ne kadar etkilenirse etkilensin, ortaya çıkardığı esere, kendini, hayatını, sancılarını, sevincini, korku ve kaygılarıyla birlikte bakış açısını katmış olacaktır.

Ama bununla beraber, Rektör Maraşlı'nın beşeriyet sermayesi olarak tanımladığı yapay zeka, beşeri sermayeyi kullanıp, yorumlayıp, bazen zıtlıkları çatıştırıp, bazen de uzlaştırıp yeni bir sanat eseri ortaya çıkarmaktan ziyade; kendisinden önce üretilenlerin belki iyi, belki kötü bir kopyasını ortaya çıkaracaktır diye düşüyorum.

Bırakın yapay zekâyı, doğal zekamız bile, artık biricik olanı üretmekten o kadar uzaklaşmış ki temel kaygısı tutunmak, pazarlanmak ve para kazanmak olan, birbirinin tekrarı, sanat demeye bin şahit isteyen tonlarca ağırlıkta bir çöp yığını ortaya çıkarmaktan öteye geçemiyor.

Hani doğal zeka bile biriciklikten bu denli uzak, sığ işlerin çıkmaz sokağında debelenirken Yapay zekadan çok şey beklemeyin derim. Türkiye Uluslararası Yapay Zeka Film Festivali örneğindeki gibi; ortaya çıkarılacak bir sinema eserini düşündüğünüzde, öncekilerin aslına uygun olamayan reprodüksiyonundan fazlası olmayacaktır.

Yapay Zekanın kullanılıp, onun eliyle üretilecek her bir sanat eseri, bir öncekini taklit ederek biricik olanları oransal olarak her gün biraz daha azaltacağı için bir zaman sonra bütün eserleri belki de tek bir esere indirgeyip kapatacaktır.