Ortadoğu ve halkların yalnızlığı

Ortadoğu, tarih boyunca medeniyetlerin kesişim noktası olmuş, farklı dinlerin, kültürlerin ve dillerin buluştuğu bir coğrafya. Ancak bu topraklar bugün savaşların, yıkımın ve çaresizliğin sahnesi. Halkların yalnızlığı yalnızca sınırların ardındaki sessizlikle değil uluslararası güçlerin çıkar çatışmalarının yarattığı devasa boşlukla da derinleşiyor. Suriye'den Lübnan'a, Filistin'den Yemen'e kadar uzanan bu yalnızlık haritasında direnişin ve insan kalma çabasının hikâyeleri de var.

Suriye, bir zamanlar Ortadoğu'nun kültürel ve tarihsel zenginliğiyle bilinen bir ülkeyken bugün savaşın ve parçalanmışlığın sembolü haline geldi. 2011'de başlayan iç savaş bir halk hareketinden küresel bir vekalet savaşına dönüştü. Yüz binlerce insan hayatını kaybetti, milyonlarca insan yerinden edildi. Şehirler yıkıldı, toplumsal yapılar çöktü, bir nesil çocuk eğitimden ve umutlarından mahrum kaldı. Bu kaosta halklar sadece silahların gölgesinde değil uluslararası toplumun çifte standartlı sessizliğinde de yalnız bırakıldı. Batılı güçlerin ve bölgesel aktörlerin çıkar savaşları Suriye halkının sesini boğdu. Bugün milyonlarca Suriyeli mülteci dünyanın dört bir yanına dağılmış durumda fakat gittikleri yerlerde de yabancılaştırılmanın ve unutulmanın ağırlığını taşıyorlar.

Lübnan, Ortadoğu'nun kesişim noktasıdır; farklı inanç gruplarının, kültürlerin ve toplumsal yapıların bir arada olduğu bir mozaiktir. Ancak bu mozaik iç savaşlar, dış müdahaleler ve ekonomik krizlerle çatlamıştır. 2020'de Beyrut Limanı'ndaki patlama yalnızca Lübnan'ın içinde bulunduğu ekonomik ve siyasi çöküşü değil halkın trajik yalnızlığını da gözler önüne serdi. Lübnan halkı derin bir ekonomik krizle mücadele ederken hükümetin ve siyasi elitlerin başarısızlıklarının bedelini ödüyor. Günümüzde insanlar temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanırken bir zamanlar refah ve kültürün merkezi olan Lübnan ağır bir yalnızlıkla karşı karşıya.

Mahmud Derviş'in dizelerinde yankılanan Ortadoğu'nun acısı bugün Suriye'nin harabelerinde, Lübnan'ın ekonomik çöküşünde, Filistin'in işgal altındaki sokaklarında somut bir gerçeklik olarak karşımıza çıkıyor. Halkların yalnızlığı yalnızca dış müdahalelerden değil içerdeki yozlaşma ve umutsuzluktan da besleniyor. Derviş'in şu sözleri bu yalnızlığı anlatır:

"Vatanım bir bavulda taşınıyor, insanlığım ise unutuluyor."

Ortadoğu'daki bu yalnızlık sadece bölgenin değil tüm dünyanın vicdan sınavıdır. Rachel Corrie'nin direnişi, Lübnan'ın yıkımına karşı halkın gösterdiği dayanışma, Suriyeli mültecilerin umutla yeni bir yaşam arayışı bu sınavın küçük ama anlamlı yanıtlarıdır. Ancak bu cevaplar yeterli değil çünkü küresel sistem halkların yalnızlığını derinleştiren yapısal bir adaletsizliğe dayanıyor.

Birlikte hareket etmeden küresel vicdanı yeniden inşa etmeden Ortadoğu'nun yalnızlığını aşmak mümkün değil. Suriye'deki savaşın, Lübnan'daki ekonomik çöküşün ve Filistin'deki işgalin ortak hikâyesi halkların sesini duyurmak için uluslararası bir dayanışmaya ihtiyaç duyduğumuzu gösteriyor.

Ortadoğu'nun ahvali sadece bir coğrafyanın değil insanlığın vicdanının aynasıdır. Bu yalnızlık Rachel Corrie'nin direnişiyle, Mahmud Derviş'in şiirleriyle, Lübnan ve Suriye halklarının hayatta kalma çabalarıyla hatırlanmalıdır. Ancak bu hatırlayış pasif bir izleyiş değil aktif bir dayanışmayı gerektirir.

Ortadoğu halklarının yalnızlığı sona ermeden dünyanın vicdanı uyanmayacak. Suriye'de yıkıntılar altında kalan sesleri, Lübnan'ın sessiz çığlıklarını, Filistin'in direnişini duymak bizim insan kalma sınavımızdır. Çünkü bu sınavı geçemezsek yalnız Ortadoğu değil tüm insanlık kaybedecektir. Günümüzde savaşın farklı coğrafyalardaki yansımalarını birer medyatik gösteriye dönüştüren tavır dahilinde de bu yıkımların ortasında giderek selefi, cihatçı figürlerin allanıp pullanarak birer makbul pop ikonlarına dönüştüğünü ve adeta temsiller ve imgelerle silahınve şiddetin meşrulaştığını fark ettiğimiz Ortadoğu halklarının yalnızlığının daha trajik ve küresel bir soruna dönüştüğünü de görmek mümkündür .