Tüketici ve E-ticaret Mevzuatında Önemli Değişiklikler: Yeni Kanun 30 Ekim'de Yürürlüğe Girdi.

Tüketici hakları ve elektronik ticaret alanlarında önemli değişiklikler getiren "Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" (Kanun No. 7529) 30 Ekim 2024 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Getirilen değişiklikler ilgili sektörlerde şeffaflık ve adil rekabeti sağlamaya yönelik adımlar atarken, dijital dönüşüme uyum sağlanmasını da amaçlıyor. İşte değişikliklerin detayları..

Tüketici Kredisi ve Konut Finansmanı Sözleşmeleri Artık Mesafeli Olarak Kurulabilecek

7529 sayılı Kanun'un 1. ve 3. Maddesi ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un (TKHK) 22. maddesinin üçüncü fıkrası ve 32. maddesinin ikinci fıkrasına "veya mesafeli" ibaresi eklendi. Tüketici kredisi ve konut finansmanı sözleşmelerinin eskiden yalnızca yazılı olarak yapılabileceği öngörülmüşken, artık bu sözleşmelerin mesafeli olarak da yapılabilmesine imkan tanındı. Bu düzenleme, finansal işlemlerin dijitalleşmesine önemli bir katkı sağlıyor. Bu değişiklik sayesinde tüketiciler, fiziksel olarak bankaya gitmeden ilgili finansal işlemlerini gerçekleştirebilecek.

Ayrıca, konut finansmanı ve tüketici kredisi sözleşmelerine ilişkin açılan banka hesaplarının kapanmaması taleplerinde kalıcı veri saklayıcıları kullanılabilecek:

7529 sayılı Kanun'un 2. ve 4. maddesi ile TKHK'nın 31. ve 39. maddelerin ilgili fıkralarına "veya kalıcı veri saklayıcısıyla" ibaresi eklendi. Peki bu ne anlama geliyor? Tüketici kredisi ve/veya konut finansmanı sözleşmelerine bağlı açılan hesaplar tüketicinin krediyi ödemesi ile kapanıyor ancak tüketiciler yazılı olarak talepte bulunarak bu hesapların açık kalmasını sağlayabiliyor. Değişiklikle beraber tüketicilere bu taleplerini yazılı olarak iletmenin yanında kalıcı veri saklayıcısı (e-posta, SMS gibi) aracılığıyla da bankaya bildirme imkanı getirildi. Bu sayede talepler daha hızlı ve etkin bir şekilde iletilebilecek.

Doğrudan Satış Sistemi Yasalaştı

7529 sayılı Kanun'un 5. maddesi ile TKHK'nın 47. maddenin yedinci fıkrasından "doğrudan satışlar" ibaresi çıkarıldı. Ayrıca 6. Madde ile de Kanuna "doğrudan satış sistemi" başlığı altında 47/A maddesi eklendi. Bu sayede doğrudan satış sistemi yasal bir zemine kavuştu.

Peki nedir bu doğrudan satış sistemi?

Doğrudan satış sistemi, bir şirketin ürün veya hizmetlerini bağımsız satıcılar aracılığıyla doğrudan tüketicilere ulaştırdığı bir yöntemdir. Satıcılar kendi işlerini yapar ve satışları üzerinden gelir elde ederler.

Getirilen 47/A maddesi ile doğrudan satış sistemi için standartlar belirlendi:

• Doğrudan satış şirketlerinin sermaye şirketi olması ve yönetmelikle belirlenen diğer koşulları sağlaması zorunlu hale geldi.

• Sistem, yeni satıcılar kazandırmaya dayalı piramit yapılar yerine, gerçek ürün ve hizmet satışını esas alacak şekilde düzenlendi.

• Doğrudan satış sistemi kapsamında mal veya hizmet satın alan tüketicilere 30 gün içinde cayma hakkı tanındı.

Yürürlük Tarihi: Getirilen diğer değişikliklerin aksine, 7529 sayılı Kanun'un 14. Maddesinde belirtildiği şekilde, doğrudan satış sistemi ile ilgili değişikler kanunun yayımından 9 ay sonra yani 30 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe girecek.

Reklam Kurulu Yaptırımları Artırıldı

TKHK'nın 77. maddesinde önemli değişiklikler yapılarak, özellikle 17. fıkrası yeniden düzenlendi. Bu sayede, doğrudan satış ve piramit satış sistemlerine yönelik denetimler ve yaptırımlar artırılarak tüketicilerin korunması hedefleniyor.

Ne Değişti?

• İdari para cezalarının alt ve üst sınırları önemli ölçüde artırıldı.

• İhlalin gerçekleştiği mecra ve kapsamına göre cezalar detaylandırıldı. Örneğin:

o Yerel televizyon kanallarında gerçekleşen ihlaller için 110.000 TL'den 1.100.000 TL'ye kadar ceza uygulanabilecek.

o Ülke genelinde yayın yapan televizyon kanalları için 2.210.000 TL'den 22.100.000 TL'ye kadar ceza söz konusu olabilecek.

• Reklam Kurulu, cezaları belirlerken ihlalin haksızlık içeriği, elde edilen menfaat veya zararın büyüklüğü, kusur ve ekonomik durum gibi faktörleri dikkate alacak.

Doğrudan satış sistemi ile ilgili özel düzenlemeler:

• Sermaye şirketi olma zorunluluğuna ve sistemin ağırlıklı olarak yeni satıcılar kazandırmaya değil, tüketicilere mal veya hizmet satışına dayanması gerektiği yükümlülüklerine aykırı davrananlar için: Her bir aykırılık için 5.000.000 TL idari para cezası uygulanacak.

• Doğrudan satıcılardan haksız bedel veya borçlandırıcı belge talep edenler, tüketicilere 30 günlük cayma hakkı tanımayanlar ve yönetmelikle belirlenen diğer yükümlülüklere aykırı davrananlar için: Her bir işlem için 2.200 TL idari para cezası verilecek.

• Tüketicinin bilgilendirilmesini ve taleplerini iletebilmesini sağlayan sistemi kurma yükümlülüğüne aykırı hareket edenlere 3 ay süre tanınacak; bu süre sonunda aykırılığın giderilmemesi hâlinde 1.000.000 TL idari para cezası uygulanacak.

• Piramit satış sistemini başlatan, düzenleyen veya yayanlar hakkında Türk Ceza Kanunu'nun ilgili hükümleri uygulanacak.

Yürürlük Tarihi: 77. maddenin diğer değişiklikleri yayım tarihinde (30 Ekim 2024) yürürlüğe girdi. 17. fıkradaki değişiklikler ise 30 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe girecek.

E-Ticaret Lisans Ücreti Hesaplama Kriterleri Güncellendi

7529 sayılı Kanun ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a ek olarak Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da da önemli değişiklikler düzenlendi. Ek 4. maddenin yedinci fıkrası değiştirildi ve geçici 2. maddeye yeni fıkralar eklendi. Bu değişiklikler ile Yurt dışına satış yapan e-ticaret şirketleri desteklenmesi, yeni yatırımların artırılması ve sektörel büyüme hedefleniyor.

Değişen tam olarak nedir?

• Yurt Dışı Satışlar Hariç Tutuldu: Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının yurt dışına yaptıkları satışlar, lisans ücreti hesaplamasına dahil edilmeyecek.

• Yatırım Teşvikleri: Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları belirli şartları karşılamaları durumunda lisans ücreti hesaplanırken avantaj elde edebilecekler. Bu düzenlemeye göre ETBİS verileri uyarınca, eğer bir şirketin net işlem hacmi toplam pazarın yüzde 20'sini aşmıyorsa (yüzde 15'e kadar olan küçük aşım toleransıyla), o şirketin yatırım teşvik belgesi alarak yaptığı yatırım harcamalarının iki katı, net işlem hacminden düşülebilecek. Böylece, lisans ücreti daha düşük bir tutar üzerinden hesaplanacak.

• 2024 ve 2025 yıllarına ilişkin lisans ücretleri hesaplanırken özel indirimler uygulanacak.

Getirilen yeni düzenlemeler, tüketicilerin haklarının korunması, sektörlerin daha şeffaf ve adil bir yapıya kavuşması, dijital dönüşümün hızlandırılması ve ekonomik büyüme açısından büyük önem taşıyor. Tüm taraflar için bu değişikliklerin getirdiği kurallar, uygulama ve uyum süreçlerini dikkatle takip etmeyi gerektiriyor