Karlılık Hesaplamamız Doğru Mu?

En genel anlamda kar; gelirler ile giderler arasındaki olumlu farkı ifade etmektedir. Bütün işletmeler gelir elde etme amacıyla kurulduğu için, yürütülen çalışmalar sonucunda elde edilen geliri doğru hesap etmek son derece önemlidir.

Karlılık analizi, bir şirketin belirli bir süre içindeki gelir ve giderlerini inceleyerek ne kadar kâr elde ettiğini belirleme sürecidir.

Doğru karlılık analizi, şirketin finansal sağlığını, büyüme potansiyelini ve operasyonel verimliliğini değerlendirmede kritik rol oynar.

Birçok işletme kar elde ettiğini düşünerek zarar etmekte ve çalışırken küçülmekte, daha da tehlikelisi batma noktasına gelmektedir.

Bunun nedeni; ürün veya hizmetin maliyetini doğru belirleyememe, giderleri net olarak hesap edememektir.

Net karı bulabilmek için, tüm giderlerin doğru hesap edilmesi ve gelirlerden düşülmesi gerekmektedir.

Faaliyet alanı ne olursa olsun; bir işletmenin performansı karlılığından ölçülür. Kar elde edemeyen bir şirket diğer tüm alanlarda mükemmel olsa da sürdürülebilir bir yapıya kavuşamaz. Kar sürdürülebilirlik için olmazsa olmazdır.

Geçmişte oldukça iyi karlarla çalıştığını söyleyen bir işletmenin sahibi ile yaptığım bir sohbeti sizlerle paylaşmak isterim: Tekstil üretimi yapıp, iç ve dış piyasalarda satışa sunan firma sahibi, iyi kar elde ettiklerini ve yeni yatırımlarla daha da büyüyeceklerini ifade etmişti. Karlılık analizlerini paylaşmasını istediğimde; aslında kar elde edemediklerini veya yeni yatırımları sürükleyecek bir karlılıklarının olmadığını kendisi ile paylaşmak durumunda kalmıştım. İlgili firmanın karlılık analizinde; üretim giderleri, vergiler, amortismanlar, personel giderleri vb. dikkate alınırken; finansman giderleri ile işyeri kirasının hesaba katılmadığını gördüm. Bunu sorunca da; "işyeri bizim mülkümüz, kira ödemiyoruz" şeklinde cevap almıştım. Oysa ki; gerçek karlılık analizi için kira veriyormuş gibi bu rakam genel giderlere dahil edilmelidir.

Yine bir defasında bir ceket satışının karlılık analizini irdelediğimde; ilk hesap edilen maliyetten sonra kumaşın gramajının arttığını ve bunun dikkate alınmadan uzun süre aynı maliyetle ceket üretildiğini gördüm. Düşük gramajlı bir ton kumaştan üretilen ceketle, yüksek gramajlı kumaştan üretilen ceket aynı fiyattan satılarak uzun süre kar edildiği düşüncesi ile üründen zarar edildiğine bizzat şahit oldum.

Tüm bunlara baktığımızda, maliyetlerin, giderlerin iyi hesap edilmediği ortamlarda işletmeler, ürün ve hizmetlerinde büyük satışlarla az kar elde edebilir veya zararına satış yapabilirler.

Rakibim yüz liraya ürün satıp kar elde ediyor, ben de aynı fiyattan satıp kar elde edebilirim düşüncesi işletmelere ciddi zararlar vermektedir. Genel giderleri çok düşük olan bir işletme ile çok fazla gideri olan işletmenin satış fiyatları aynı olmamalıdır. Yoksa kar elde ediyoruz diye düşünüp, batabiliriz.

Günümüzde olduğu gibi enflasyonist ortamlarda mutlaka satmış olduğunuz ürün ve hizmetleri tahsilat vadelerini de hesaba katmanız büyük bir zorunluluktur. Örneğin; peşin fiyatına 6 ay vadeli sattığınız ve kar marjınızın da %20 olduğu bir üründen vade farkından dolayı zarar ettiğinizi de düşünerek hareket etmelisiniz.

Kar marjının düşük olduğu işletmelerde karlılık analizi daha fazla önem arz etmektedir.

Yöntem Son Derece Önemli

Gelirler hesap edilirken; satış gelirleri, faiz gelirleri, yatırım gelirleri vb. de işin içine katılarak hesap yapılmalıdır. Giderleri de hesap ederken; üretim maliyetleri, işletme giderleri, vergi giderleri, faiz giderleri vb. hesaplara dahil edilmelidir. Böylece toplam gelirlerden, toplam giderleri düşünce net karı elde etmiş oluruz.

Tek seferlik gelir ve giderlerin karlılık hesaplamasında dikkate alınmalı ve yönetimi yanıltmamasına özen gösterilmelidir.

Mutlaka bir yazılımınız olmalı, karlılık analizlerinizi bu program üzerinde yapmalısınız.

Doğru Karlılık Analizi İçin Gereken Veriler

Muhasebe Kayıtları: Gelir tablosu, bilanço, nakit akış tablosu. Bu kayıtlar doğru ve güncel olmalıdır.

Satış Verileri: Ürün bazında maliyetler, satış adetleri ve tutarları. Bu veriler işletmedeki değişiklikleri dikkate alarak sürekli yenilenmelidir.

Maliyet Verileri: Üretim, lojistik, pazarlama ve operasyonel maliyetler. Gizli maliyetleri göz ardı etmemelisiniz.

Bu verileri geçmiş dönemlerle veya sektör ortalamalarıyla karşılaştırmanın da işletmenize fayda sağlayacağını göreceksiniz.

Eksik ve gereksiz veriler karlılık analizinde işletme yönetimini yanıltır, sonuçta kar elde edildiği zannedilerek zara elde edilebilir.

Karlılık Analizinin İşletmeye Katkıları

• İşletmenin geleceğini görmesi, yatırımlarına yön vermesine destek sağlar.
• Hangi alanlarda tasarruf yapılabileceğini belirler.
• Hangi ürünlerin veya hizmetlerin daha kârlı olduğunu gösterir.
• İskonto ve indirim oranlarının belirlenmesine destek olur.

Değişen şartlara göre düzenli olarak karlılık analizlerinizi gözden geçirip güncellemeli, varsa eksiklikler tamamlamalı ve süreci sürekli iyileştirmelisiniz. Yoksa kar elde ediyor zannederek zarar edebilirsiniz. Veya toplamda kar ederken,bazı ürün ve hizmetler bazında zarar edebilirsiniz.