Anadolu Antik Sanat Motifleri

Anadolu Bereket Sembolü

Önceki yazılarımda bahsettiğim gibi evren bizlerle sayısız biçimde, özellikle de semboller aracılığıyla fraktal niteliğinde kendi tekrarlayan tek bir bilinç hali ile yüzyıllar boyunca iletişim kurmaktadır. Köprü niteliğinde ki, dönemin izlerini bizlere sanat izleriyle aktaran sembolizmlerden; nar, incir, buğday, arpa, kavun, dut, koza bitkileri kelebek, boğa, balık, uğur böceği hatta ejder farklı formlarda olabilen bereket motifleridir.

Türkçe' de yer alan bereket sözcüğü dilimize Arapça' dan geçmiştir. Kültürler aracılığıyla yaşayan diller dönemlerin eşsiz isimlerine aynalık yapmaktadır.Eli belinde figürü seramik, pişmiş toprak, soğuk demir, ahşap hatta örgü işlerinde ve en çok halı motiflerinde, Anadolu zanaatçısının vazgeçemediği figürler arasında yer almıştır. Bereket sembolü Anadolu Sanatında aynı zamanda mutluluk yani neşe ile özdeşleşmiştir çünkü antik dönemin anlayışına göre uğurlu olan hali hazırda neşe ve bereketi daimi olarak yayacaktır. Anadolu motiflerinde "Eli Belinde" adı ile üreme, kadın erkek ilişkilerinin yanı sıra yaşamın devamlılığına, berekete dair tanımlar mevcuttur.

Anadolu' da Urartu, Hitit, Likya tapınaklarında yağmur yağması adına tapınaklarda yapılan ayinlerde bereket sembolleri olan boğalar adak olarak sunulmuştur.Hitit kabartmalarında ki tasvirlerde, Şaman sanatsal tasvirlerde bereketin dönemsel yansımalarına farklı biçimlerde rastlarız.Araştırmalarımdan anladığım kadarıyla bu aktarımlar her dönemde kendilerine ifade alanı bulabilmiştir. Örneğin Karadeniz halkı uğura gelme tabiri ile "inek ve öküzü" döllemektedir.

İlaç yapımına elverişli sayılan bitkilerde antik dönemlerde olduğu gibi günümüzde bazı kesimlerce bereket ifadesi taşımaktadır, haşhaş kozalakları ve üzerlik mevcut anlayışa göre negatif etkileri uzaklaştırarak daimi berekete alan açmaktadır.

Günümüzden antik dönemlere Hitit'e doğru bakacak olursak kaya kabartmalarında ve kraliçelerin başında olan süslemelerde yer alan çiçek sembolleri yıldız şeklindeki Mısır, Asur, Sümer' de bile yansıma bulmuştur. Nevruz ve demir sembolizmi de dönemler içinde rivayet değiştirse bile kadim bereket, uğurlu talih ritüeller arasındadır.

Anadolu'da bereket sembolüne dair sayısız efsane ve sanat eseri mevcuttur

Sümer döneminde dokuma sanatına dair icraatı bulunan kişiler dokuma tezgahı ile aynı zamanda evrenin yapısını ve hareketlerini de eserlerinde gözlemlemekte dokuyarak yaratmakta ve doğurmakta idi. Hermes, Enok ve İdris peygamber anlayışında rastlanan dokuma gereği bahsi geçen iplik, ağ aynı zamanda kişilerin kader örgüleri gibi kozmik ağlar dokumaktaydı. Dokuma sanatçısı hem kendi özünden yeni şekiller yaratmakta hem de kozmik müdahalede bulunmakta idi. Sanatın farklı disiplinleri aracılığıyla evrensele ulaşan bolluk, neşe, uğurlu talihe dair tasvirlerden yeniden bahsedeceğim.

Bereket ve neşe daim olsun.