Göktürk kaya resimleri 2

Sizce, kaya resimleri günümüz eserlerine oranla çok daha zıtlıklardan mı meydana gelmiştir?

Peki, kaya resmi teknikleri nasıl var edilmiştir?

Bir çekiç ve bir metal kazıma aracı ile mi?

Köktürk dönemi kaya resimlerine şöyle bir anlığına baktığımda hissettiğim, değişik zamanlarda yan yana yapılmış ilişkili olmayan figürler, boyut açısıyla da olsa, eninde sonunda kompozisyon niteliğinde birlik duygusunu hayret verici biçimde uyandırmaktadır.

Milattan önce 3000'li yıllarda başlayıp Orta Çağ zamanlarına dek devam eden kaya resimleri tekrar değil ancak gelenekselcilik ilkesiyle, az evvel bahsettiğim gibi ata kavramını merkezine alarak ilerleme şansını yakalayabilmiştir.

Böylelikle birbiri ile bağlantılı örneklerde söz konusu olduğu gibi benzeri aşamalar ile Orta Asya'da çeşitli kaya resimleri günümüzde bambaşka bir zamana ilişkin, bambaşka bir coğrafyada örneğin Ankara' da Güdül ilçesindekilerle uyuşmamaktadır.

Unutmadan, kaya resimlerini çizen dönem insanı mutlaka bozkır çevresi ile toplumsal izleri ile ilişkilidir.

Mesela elleri açık figürler din adamı veya dönemin kabul gören inanç insanı figürleridir.Farklı coğrafyalarda rastlanabilen ellerinde yuvarlak nesne olan figürlerin ellerindeki nesnenin, davul olduğunu ötekinin de tokmak olduğunu nedense anımsarız….

Böylelikle yazılı tarih ve kaya resimleri tarihi birleşerek bize yeni bakış açıları sunmaktadır.

Kayda değer diğer husus ise kaya resimlerinin yapıldığı yerlerde anıt alanlarının bulunmasıdır.Bu ve benzeri alanlar Köktürklerin resmi olarak ya da toplumsal anlayış gereği belli zamanlarda kozmolojik takvimlerle ata ruhlarının onurlandırıldığının resmidir. Köktürk dönem anlayışında hayatiyet kavramı, süreklilik ilkesiyle eş zamanlılıkta realite bulmaktadır.

Böylelikle dönem insanının ataları var oluşta kaybolmak, işlev yitirmek yerine var oluşunun gereğini bir tür sentez etkisi ve benzeri izahiyetlerle, yeryüzünde kendilerini bütüne kazandırmaktadır.

Türkler çoğunlukla nerede yaşadılarsa orada en fazla kaya resmi bıraktılar. Türk Sanat tarihinin erken gelişmelerine, Orta Asya ve İç Asya'da rastlanmaktadır.Örneğin Altay, Moğolistan,Kazakistan,Kırgızistan,Özbekistan,Azerbaycan ve Anadolu'nun pek çok yerinde kaya resimlerine rastlamak mümkündür.Köktürk tarihi kapsamında gerçekleştirilen proje ve çalışmalar, günümüz insanına Mezopotamya, Mısır kültüründen hatta Sümer ve Asur medeniyet toplumlarının, kil tablet üzerine yaptıkları eserlerle mukayese edilince kayalar üzerine yapılmış resimler Türk tarihi ve sanat tarihi açısından eşsizdir.

Kaynak: Prof. Dr. Yaşar Çoruhlu, Göktürk (Köktürk) Devri Kaya Resimleri / Göktürk Döneminde Petroglifler